- HELIOTROPIUM
- I.HELIOTROPIUMThessaliae urbs. Polyb.II.HELIOTROPIUMflos, trerâ editus parelius videtur: Minime certe quidem ambigas, Naturam, illud dum moliretur, direxisse manum et opus exegisse ad exemplum Regis astrorum; et floribus dare dum voluit Regem, suum stellis florentibus florentem dedisse Solem, cum hunc folrem in lucem edidit. Ita est profecto; vel ex aspectu ipso et appellatione, non adumbratum, sed expressum in flore Solem dicas Heliotropium; utque Solare nomen gerit, sic Solis speciem ipsam praeferre, ac formae praestantiam. Et vero nonne item, ut Sol, radiis caput habet redimitum aureis? Annon ad Solem numquam non conversus hic flos, ut ipsiusindicat nomen, eandem, quam ille, metitur viam, insisitit semitam? Quid mulitis? Ut Sol planetas reliquos et stellas splendore obscurat, magnitudine superat;Ita Heliottopium ceteros slatur ae proceritate facile flores supereminet, totius habitus elegantiâ et singularum partium conformatione longe multumque antecellit, Pomcy Descript. div. Ex ἥλιος, Sol, et τρέπω, verto.Vide plura de hoc flore, apud Plin. l. 19. c. 6.III.HELIOTROPIUMgemma. Plin. l. 37. c. 10. Heliotropium nascitur in Aethiopia, Africa, Cypro, porracei coloris, sanguineis venis distincta. Cansa nominis, quoniam deiecta in vas aquae fulgorem Solis accedentem percussu sanguineo mutat, maxime Aethiopica. Eadem extra aquam speculi modo Solem accipit, deprehendnque defectus, subeuntem Lunam ostendens. Magorum impudentiae vel manisestissimum in hac quoque exemplum est, quomam admista herbâ heliotropio, quibusdam quoque additis precatiombus, gerentem conspici negant. Ubi quod porracum vocat, πράσινον Graecis est, et viridem colorem acutissimum notat. Cetera sic habent; in aquam missa haec gem ma fulgorem Solis accendebat, et augebat radios repercussu, contra extra aquam, instar speculi, Solem accipiebat, et deprehendebat eius defectus, subeuntem lunam ostendens, Quod vice versâ quod ammodo fiebat et contra naturam Solis, unde quod naturam Solis quasi inverterte et mutaret, noman accepit. Sol enim in aqua, tamquam in speculo videtur, non obstantibus radiis, nec lum ini officientibus; unde, qui Solis defectus contemplari volunt, aquâ in vas fusâ, deficientem eum Lunamque subeuntem otiose ac secure intuentur, quod oculis in ipsum Solem intentis facere non possent, fulgore eius nimio oculorum aciem praestinguente: at contra accidit in heliotropio gemma, quae fulgorem Solis accendit in aqua, eum vero sine fulgore extra aquam ostendit. Quod additur de usu Magico, Solin. praecantationibus legitimis consecratam, id praestare ait c. 27. proprio verbo usus, de quo vide supra et plura hanc in rem apud Salmas. ad Solin. p. 344 etseqq.IV.HELIOTROPIUMmachina denotandis τȏυ ἡλίου τροπαῖς Solstitiis, a Veteribus excogitata, ex polo (unde πόλος quoque dicta) et gnomone constans, ad cuius instar postmodum Horologia facta funt. Ipsa vero haec instrumenta, non horis monstrandis, quae tum nondum inventae erant, sed solstitiis solum et aequinociis, inserviebant, unde et Horologia aequinoctialia vocare possis. Nam et gnomonem erectum habebant, ad umbrarum incrementa et decrementa notanda; lineas item duodecim in haemispherio vel polo signatas, ex numero partium diei ae quinoctialis, per quas um bra decurreret. Interim solis Mathematicis et Astronomis usui erant; nec populo, nisi quatenus populus ex iis discebat, quando futuri erant Solstitiorum et Aequinoctiorum dies, quod in rebus inprimis Rusticis procurandis non parvi momenti est. Idco publicis locis urbium ponebantur ab Astrologis huiusmodi ἡλιοτροπίων machinae, quemadmodum in Achradine Syracusarum Archimedes, Athenis in Pnyce Meton, in Syro Ins. Pherecydes, alibi Alii fecêre. Sic enim populus ex iis discebat, quo die Solstitia et Aequinoctia essent observanda, quot dies adhuc superessent ad illud et illud Aequinoctium sive Solstitium, quot dies praeteriissent. Ut illud apud Aristoph. in Γηρυτάδῃ dici sibi postulabat, ex Heliotropio Metonis, πόςτην ἥλιος τέτραπται, quota dies esset numeranda a Solstitio confecto? Quam in rem vide plura pud Salmas, ubi supra p. 645. et seqq. ut et retro in voce Aequinoctia, infra quoque Hemisphaerium. it. Polographia.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.